ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਆਸਤ ਦਾ ਮੰਚ ਇੱਕ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲ ਵਾਂਗ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰੱਖਿਆ ਖੁਫ਼ੀਆ ਏਜੰਸੀ (ਡੀਆਈਏ) ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਭਾਰਤ ਚੀਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਚੀਨ ਦੀ ਚਾਲਬਾਜ਼ੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚਕਾਰ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਵਾ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦੀ ਦਾ ਸਹਾਰਾ
ਚੀਨ, ਜੋ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਸ਼ਤਰੰਜ ਦਾ ਮੁੱਖ ਖਿਡਾਰੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਧਦੀ ਵਿਸ਼ਵੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜੁਗਤ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਚੀਨ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਜੇਐਫ-17 ਥੰਡਰ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼, ਐਚਕਿਊ-9 ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹਥਿਆਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹਥਿਆਰਾਂ (ਡਬਲਯੂ ਐਮਡੀ) ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹਾਂਗਕਾਂਗ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਤੁਰਕੀ, ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹਾਸਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਚੀਨ ਦੀ ਇਹ ਸਹਾਇਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਫ਼ੌਜੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਫ਼ੌਜੀ ਚੜ੍ਹਤ ਨੂੰ ਢਾਹ ਲਾਉਣ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਚੀਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਜੰਗੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜੁੜਵੀਂ ਰਣਨੀਤੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਚਾਲਬਾਜ਼ੀ
ਚੀਨ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਖੇਡ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ। ਉਸ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮੁੱਠੀ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬੈਠਕ ਕਰਵਾਈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨੇ ਤਹਿਰੀਕ-ਏ-ਤਾਲਿਬਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਸਮੂਹਾਂ 'ਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਦਬਾਅ ਹੇਠ, ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਤਹਿਰੀਕ-ਏ-ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਕਈ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ ਵਰਤਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਅਫਗਾਨ ਵਪਾਰੀਆਂ ਲਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਧਾਈਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੈਂਕ ਗਾਰੰਟੀ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ।ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਚੀਨ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ 'ਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਸੀ। ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਲਿਆਂਦਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੰਕਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਚੀਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੀਤੀ
ਭਾਰਤ ਨੇ 'ਮੇਡ ਇਨ ਇੰਡੀਆ' ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਧੀਨ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2024 ਵਿੱਚ ਅਗਨੀ-1 ਪ੍ਰਾਈਮ ਅਤੇ ਅਗਨੀ-V ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਪਣਡੁੱਬੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਤਿਕੋਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਭਾਰਤ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਫ਼ੌਜੀ ਅਭਿਆਸ, ਰੱਖਿਆ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਵਰਗੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਹਿਯੋਗੀ ਮੁਲਕਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਮਰੀਕੀ ਰਿਪੋਰਟ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਰੱਖਿਆ ਸਹਿਯੋਗ 'ਤੇ ਚੁੱਪ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਵਾਲੀਆ ਨਿਸ਼ਾਨ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਰੂਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਬੰਧ ਜਾਰੀ ਹਨ, ਪਰ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।ਖਬਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮਰੀਕਾ ਖੁਲ੍ਹਕੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਦਦ ਉਪਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਚੁਣੌਤੀ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਫੋਕਸ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਣਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੰਗੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇਹ ਨੀਤੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ।ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪੀਓਕੇ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਢਾਂਚੇ 'ਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ, ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। 7 ਤੋਂ 10 ਮਈ 2025 ਤੱਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ, ਡਰੋਨ, ਅਤੇ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਜੰਗਬੰਦੀ ਹੋਈ, ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦੀ ਝੜਪਾਂ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਅਤਿ ਚੌਕਸੀ ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਹੈ।ਭਾਰਤੀ ਰਣਨੀਤਕ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 'ਮੇਡ ਇਨ ਇੰਡੀਆ' ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਕਰਕੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਗਨੀ-ਵੀਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਇਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹਨ।ਭਾਰਤ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਹਿਯੋਗੀ ਮੁਲਕਾਂ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਕੋਆਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੰਚਾਂ 'ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਚੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਧਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
