ਭਾਰਤ ਦਾ ਖੇਡ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਮੀਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਗੁੱਲੀ-ਡੰਡਾ ਵਰਗੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮਾਂ ਖੇਡਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਹ ਦਿਨ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਪਿੱਠੂ ਖੇਡਣ ਲਈ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦੀ ਬੇਚੈਨੀ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਣਗੇ।
ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਟੀਵੀ ਜਾਂ ਫ਼ੋਨ ਨਾਲ ਚਿਪਕਿਆ ਦੇਖ ਕੇ ਉਦਾਸ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਿਆਰੀ ਖੇਡਾਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡੇ ਖਾਲੀ ਸਮੇਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਛੱਤਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ਾਂਤ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਦੌੜ ਕੇ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਰੱਖਿਆ। ਉਸਨੇ ਸਾਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਟੀਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੀਮਤ ਸਿਖਾਈ।
ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਡਾਂ
ਕੁਸ਼ਤੀ
ਕੁਸ਼ਤੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲਵਾਨੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਡ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪੂਰਵ-ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਲਗਭਗ 4000 ਬੀ.ਸੀ. ਦੌਰਾਨ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿਕਰ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਕੁਸ਼ਤੀ ਫ੍ਰੀ-ਸਟਾਈਲ ਦੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਨੇ ਹਾਰ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੇ ਮੈਚ ਖਤਮ ਹੋ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਧੁਨਿਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਦੌਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੈਫਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲੋੜ ਪੈਣ ’ਤੇ ਦਖਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਡ ਨੂੰ ਹੁਣ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਗੀਟੇ
ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ ਭਾਰਤੀ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਡ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬਾਲਗ ਇਸ ਉਮਰ-ਪੁਰਾਣੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਖੇਡਣ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਛੋਟੇ ਪੱਥਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਹ ਖੇਡ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੱਲਖੰਬ
ਮੱਲਖੰਬ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਯੋਗਾ, ਕਸਰਤ ਅਤੇ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟਸ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਾਂ ਖੇਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੱਲਾ ਅਤੇ ਖੰਬ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਜਿਮਨਾਸਟਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਮੱਲਖੰਬ ਦਾ ਅਕਸਰ ਅਰਥ ਹੈ ਜਿਮਨਾਸਟਕ ਪੋਲ। ਇਹ ਗਤੀ ਵਿਧੀ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਹੈ। ਮਲਖੰਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਦੇ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਅੱਜ ਇਸ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਖੇਡ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।
ਕਬੱਡੀ
ਕਬੱਡੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਖੇਡ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਚੁਸਤੀ ਅਤੇ ਤਾਕਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਟੀਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਤੋਂ ਬਾਰਾਂ ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਟੀਮ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਖੋ-ਖੋ
ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਭਾਰਤੀ ਖੇਡ ਖੋ ਖੋ ਹੈ। ਖੋ-ਖੋ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਕਬੱਡੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਟੈਗ ਗੇਮ ਹੈ। ਇਸ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਖੇਡ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਰਨ ਚੇਜ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਸੋਧਿਆ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਮਗਰ ਦੌੜਨਾ ਅਤੇ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਰਨ ਚੇਜ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁੱਲੀ ਡੰਡਾ
ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਭਾਰਤੀ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਗੁੱਲੀ ਡੰਡਾ, ਇੱਕ ਸ਼ੁਕੀਨ ਖੇਡ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ 2,500 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਸ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਖੇਡ ਲਈ ਦੋ ਡੰਡੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਲੰਬੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਡੰਡਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਛੋਟੇ, ਅੰਡਾਕਾਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਗਿੱਲੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
