ਯੂਕਰੇਨ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਲੜਾਈ ਹੁਣ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਣਨੀਤੀ ਵਿਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਲਿਆ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲੋਦੀਮੀਰ ਜ਼ੇਲੰਸਕੀ ਨੇ ਰੂਸ ਦੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਵਾਲੇ ਵੱਡੇ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੰਮੀ ਦੂਰੀ ਵਾਲੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਮਲੇ ਰੂਸ ਦੀ ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਰੂਸ ਦੇ ਤੇਲ ਰਿਫਾਈਨਰੀਆਂ ਅਤੇ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਰੂਸ ਨੂੰ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰੂਸ ਦੀ ਯੁੱਧ ਵਾਲੇ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੀ ਆਮ ਜਨਤਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਅਗਸਤ 2025 ਤੋਂ ਸੈਪਟੈਂਬਰ ਤੱਕ ਰੂਸ ਦੀਆਂ 16 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਫਾਈਨਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਹਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੂਸ ਦੀ ਡੀਜ਼ਲ ਨਿਰਯਾਤ 2020 ਤੋਂ ਘੱਟ ਪੱਧਰ ਤੇ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਹਮਲੇ ਰੂਸ ਦੇ ਤੇਲ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਮਾਲ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਡੀਆਂ ਯੂਨਿਟਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਪੱਛਮੀ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਰੂਸ ਉਪਰ ਪੱਛਮੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪੁਰਜੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਹੇ। ਇੱਕ ਸਸਤਾ ਯੂਕਰੇਨੀ ਡਰੋਨ ਵੀ ਇੱਕ ਰਿਫਾਈਨਰੀ ਨੂੰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਬੰਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਰੂਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿਰਯਾਤ ਰੋਕਣੇ ਪਏ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਖਤ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਣੇ ਪਏ। ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਰੂਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਰਣਨੀਤੀ ਰੂਸ ਦੀ ਲਾਈਫ਼ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਯੁੱਧ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।
: ਰੂਸ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਨਿਰਯਾਤ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੂਸ ਦੇ ਕੁੱਲ ਬਜਟ ਦਾ 40 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਵੇਚ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਵੀ ਇਹ ਹਿੱਸਾ 30 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਰੂਸ ਦੇ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।
ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਅਗਸਤ ਵਿਚ ਨੋਵੋਕੁਇਬੀਸ਼ੈਵਸਕ (ਸਮਾਰਾ) ਰਿਫਾਈਨਰੀ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ 300 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। 4 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਰਿਆਜ਼ਾਨ (ਰੋਸਨੈਫਟ) ਤੇ ਹਮਲੇ ਨਾਲ 500 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। 15 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸਿਜ਼ਰਾਨ (ਸਮਾਰਾ) ਵਿਚ 30 ਦਿਨ ਉਤਪਾਦਨ ਬੰਦ ਰਿਹਾ ਸੀ, 280 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। 29 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਕੁਇਬੀਸ਼ੈਵਸਕ (ਸਮਾਰਾ) ਵਿਚ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। 14 ਸੈਪਟੈਂਬਰ ਨੂੰ ਕਿਰੀਸ਼ੀ (ਲੈਨਿੰਗਰਾਦ) ਵਿਚ 30 ਦਿਨ ਬੰਦ ਰਿਹਾ ਸੀ, 800 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। 18 ਅਤੇ 24 ਸੈਪਟੈਂਬਰ ਨੂੰ ਸਲਾਵਾਤ (ਬਸ਼ਕੋਰਟੋਸਤਾਨ) ਤੇ ਹਮਲੇ ਨਾਲ 300 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। 23 ਸੈਪਟੈਂਬਰ ਨੂੰ ਅਸਟ੍ਰਾਖਾਨ ਗੈਸ ਪਲਾਂਟ ਵਿਚ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਰੁਕ ਗਿਆ ਸੀ, ਸੈਂਕੜੇ ਮਿਲੀਅਨ ਦਾ ਝਟਕਾ ਲਗਾ ਸੀ। ਸਲਾਵਾਤ ਰਿਫਾਈਨਰੀ ਰੂਸ ਦੀ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੜੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਹਮਲੇ ਰੂਸ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਉਪਰ ਸਿੱਧਾ ਹਮਲਾ ਹਨ। ਰੂਸ ਵਿਚ ਪੈਟਰੋਲ ਪੰਪਾਂ ਤੇ ਲੰਮੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਲੱਗ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਈਂਧਣ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਪੁਤਿਨ ਦੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਸਾਂ ਤੇ ਵਾਰ ਹਨ, ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਮੇਜ਼ ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਰੂਸ ਨੇ ਵੀ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟਾਂ ਤੇ ਵੱਡੇ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਅਗਸਤ 2025 ਤੋਂ ਰੂਸ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਗੈਸ ਨੈੱਟਵਰਕ ਅਤੇ ਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਧਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਰੂਸੀ ਰਿਫਾਈਨਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ, ਤਾਂ ਰੂਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਛੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਊਰਜਾ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। 27 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਰੂਸ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਓਡੇਸਾ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਚਾਰ ਊਰਜਾ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ 29,000 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੇਰਨੀਹਿਵ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਹਮਲੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ 30,000 ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਰੂਸ ਨੇ ਮਾਰਚ 2025 ਤੋਂ ਯੂਕਰੇਨ ਦੀਆਂ ਊਰਜਾ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੇ 2,900 ਵਾਰ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਮਲੇ ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਹਨੇਰੇ ਅਤੇ ਠੰਡ ਵਿਚ ਧੱਕੇਲਣ ਲਈ ਹਨ, ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਦਾ ਹੌਂਸਲਾ ਤੋੜਨ ਲਈ ਹਨ। ਰੂਸ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਡਰੂਜ਼ਬਾ ਆਇਲ ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੰਗਰੀ ਅਤੇ ਸਲੋਵਾਕੀਆ ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਇਹ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹੇਪਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਰੂਸ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਮਿਸਾਈਲ ਹਮਲੇ ਵਧਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਾਲੇ ਯੁੱਧ ਦਾ ਇਹ ਨਵਾਂ ਪੜਾਅ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਰੂਸ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਰੂਸੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਏਗਾ, ਤਾਂ ਰੂਸ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਸਖ਼ਤ ਜਵਾਬ ਦੇਵੇਗਾ।
ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਮਦਦ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਫ਼ਰਵਰੀ 2022 ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ 66.9 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਫੌਜੀ ਮਦਦ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜੋ 2014 ਤੋਂ 69.7 ਬਿਲੀਅਨ ਹੈ। ਯੂਰਪ ਨੇ 132 ਬਿਲੀਅਨ ਯੂਰੋ ਦੀ ਮਦਦ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਕੁੱਲ 41 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ 309 ਬਿਲੀਅਨ ਯੂਰੋ ਦੀ ਮਦਦ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਨੈੱਟੋ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਯੂਕਰੇਨ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦੇ ਹਨ। ਨੀਦਰਲੈਂਡ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਲਈ 10 ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਰੋ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਅਗਸਤ ਵਿਚ ਪੈਟ੍ਰੀਅਟ ਸਿਸਟਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੋ ਪੈਟ੍ਰੀਅਟ ਸਰਦੀ ਵਿਚ ਮਿਲਣਗੇ। ਯੂਰਪੀ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਰੂਸੀ ਗੈਸ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੇਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ਹਨ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਟੋਮਾਹਾਵਕ ਮਿਸਾਈਲਾਂ ਮੰਗੀਆਂ ਹਨ। ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਡਰੋਨ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾ ਲਏ ਹਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਰੂਸ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਆਈਐੱਮਐੱਫ ਨੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਯੁੱਧ 2025 ਜਾਂ 2026 ਵਿਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਦੇ ਦੂਜੇ ਟਰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਗੱਲਾਂ ਵਧਣਗੀਆਂ।
ਵਿਸ਼ਵ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਯੂਕਰੇਨ-ਰੂਸ ਯੁੱਧ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਏ ਹਨ। ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਟਰੰਪ ਦੇ ਟਰਮ ਵਿਚ ਯੁੱਧ 2025 ਵਿਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੂਸ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਊਰਜਾ ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਯੂਕਰੇਨ ਵੀ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਇਟਰਜ਼ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਰੂਸੀ ਰਿਫਾਈਨਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਗਲੋਬਲ ਆਇਲ ਮਾਰਕੀਟ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਗਾਰਡੀਅਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੂਸ ਨੇ ਸਾਰਾਟੋਵ ਰਿਫਾਈਨਰੀ ਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ, ਪਰ ਯੂਕਰੇਨ ਨੇ ਵੀ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।
