ਢਾਕਾ: ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਮਚੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਸਥਿਰਤਾ, ਕੱਟੜਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਭਾਰਤ ਲਈ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬੰਗਲਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਬਾਰੇ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। 1971 ਦੀ ਜੰਗ ਇਸਦਾ ਗਵਾਹ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੁਹੰਮਦ ਯੂਨਸ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਰੋਧੀ ਹੈ।
ਸਟ੍ਰੇਟ ਨਿਊਜ਼ ਗਲੋਬਲ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ, ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਚੀਨ ਵੱਲ ਕੁੱਲ ਕਰਜ਼ਾ ਲਗਭਗ 17.5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਚੀਨ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਮੁੱਖ ਪਾਰਟੀਆਂ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੈਸ਼ਨਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਬੀਐਨਪੀ) ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਵਾਮੀ ਲੀਗ ਚੀਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਨ। ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਧਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਵੇਲੇ ਵੀ, ਚੀਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮਾਤ-ਏ-ਇਸਲਾਮੀ ਵਰਗੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਇਸਲਾਮੀ ਸੰਗਠਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਚੀਨ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਸਾਵਧਾਨ ਪਰ ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਈ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵੱਧ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਨੌਜਵਾਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਰਮ ਸ਼ਕਤੀ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਸਵੀਡਿਸ਼ ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਸਿਪਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਨੇ 2019 ਅਤੇ 2023 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ 72% ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੀਜਿੰਗ ਨੇ ਚਟਗਾਂਵ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ "ਬੀਐਨਐਸ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ" ਜਲ ਸੈਨਾ ਅੱਡੇ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇਹ ਬੇਸ, ਜਿਸਦਾ ਉਦਘਾਟਨ 2023 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਛੇ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਅਤੇ ਅੱਠ ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬੀਜਿੰਗ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਦੋ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ (ਬੀਐਨਐਸ ਨਵਜਾਤਰਾ ਅਤੇ ਬੀਐਨਐਸ ਜੋਯਜਾਤਰਾ) ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੀਗੇਟ ਅਤੇ ਕੋਰਵੇਟ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ। ਚਰਚਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਬੇਸ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਵੇਗਾ।
ਚੀਨ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਪਾਰਕ ਭਾਈਵਾਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਵਪਾਰ 25 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰੀ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 700 ਚੀਨੀ-ਫੰਡ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹਨ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਚੀਨ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਨਕਸ਼ੇ 'ਤੇ ਉਭਾਰਿਆ ਹੈ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਭਗ $45 ਬਿਲੀਅਨ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਇਹ ਇਸਦੇ ਕੁੱਲ ਨਿਰਯਾਤ ਦਾ 80% ਹੈ। ਫਾਈਬਰ ਫੈਬਰਿਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 70% ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਚੀਨ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਖ ਹਸੀਨਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਸੁੱਟਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਹੈ। ਉਹ ਕੂਟਨੀਤੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਰਾਹੀਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਵੀਜ਼ਾ ਨੀਤੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ 126 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਮੁਫ਼ਤ ਵੀਜ਼ੇ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੁਹੰਮਦ ਯੂਨਸ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੋ ਵਾਰ ਮਿਲੇ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਢਾਕਾ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰਾਜਦੂਤ ਹਸੀਨਾ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਪਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਹੀ ਬੀਐਨਪੀ, ਜਮਾਤ-ਏ-ਇਸਲਾਮੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਅਗਲੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਾਂਝੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਭਿਆਸ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਫਰਵਰੀ 2025 ਵਿੱਚ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਵੇਗਾ।
ਚਰਚਾ ਹੈ ਕਿ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਜੇ. 17 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਤੇ ਹੋਰ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਅਸਲਾ ਖ਼ਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗ਼ੌਰਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜੇ. 17 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਚੀਨੀ-ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਹਾਜ਼ ਹਨ।
