ਬਲਵਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ
ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਕੰਢੇ ਤੇ ਵਸਿਆ ਪੇਰੂ ਮੁਲਕ, ਅੰਡੀਜ਼ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰ ਦੇ ਨੀਲੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਲੀਮਾ, ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ, ਪਰ ਸਿੱਖ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਹਨ ਪਰ ਚਮਕਦਾਰ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਦੇਸ ਵਿਚ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੱਥੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਅਤੇ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਪਾਰ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਪੇਰੂ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਅੰਦਾਜ਼ਨ 40-50 ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇਹ ਛੋਟਾ ਭਾਈਚਾਰਾ, ਜਿਹੜਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੀਮਾ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਹੈ, ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੇ ਲੰਗਰ ਕਾਰਣ ਇਸ ਦੇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਹਰਮਨਪਿਆਰਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2026 ਤੱਕ, ਇਸ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰਦੇ ਹਨ।
ਪੇਰੂ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ, ਜਿਹੜੀ ਇੰਕਾ, ਸਪੈਨਿਸ਼ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸੰਗਮ ਹੈ, ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਇਸ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਖੁੱਲ੍ਹੇਪਣ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਇਆ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਵਰਗੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤੇ ਹਨ। ਲੰਗਰ, ਜਿਹੜਾ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਸੇਵਾ-ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਪੇਰੂ ਦੇ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖਾਸਕਰ ਕੋਵਿਡ-19 ਦੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਜਦੋਂ ਪੇਰੂ ਦੀ ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ ਡੋਲ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਪੱਧਰ 42% ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਗਿਆ ਸੀ, ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ‘ਲੰਗਰ ਪੇਰੂ’ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਰਾਹੀਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਾਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਸੇਵਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਭਾਵਨਾਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਪਖੀ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੇਰੂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਏਕਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਦੀ ਹੈ।
ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ: ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਝੰਡਾਬਰਦਾਰ
ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਚਰਚਾ ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ, ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਪੇਰੂ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਸਿੱਖ ਨਾਗਰਿਕ ਹਨ, ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪੇਰੂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਚਮਕਾਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਂਚ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਸਫਰ ਦੀ ਚਾਹਤ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਯੂਰਪ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਪੇਰੂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਲੀਮਾ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਪਰਵਾਸੀ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਦੁਭਾਸ਼ੀਏ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਪਛਾਣ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਵਜੋਂ ਹੈ।ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ 60 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 250 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ਬਰੋਸ਼ਰ ਵੰਡਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ ਇਕਲੌਤਾ ਸਿੱਖੀ ਸੰਗਤ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ, ਲੰਗਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਇਸ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸਾਥ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੇਰੂ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।
ਚੁਣੌਤੀਆਂ: ਪਗੜੀ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਘਾਟ
ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਪਗੜੀ, ਕਿਰਪਾਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਗਲਤ ਫਹਿਮੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਥਾਈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਘਰਾਂ ਜਾਂ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਸੰਗਤ ਦੀ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇ ਕੇ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਪੇਰੂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ
ਪੇਰੂ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਮਿਸ਼ਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਣਿਜ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਹਨ। 2025 ਵਿੱਚ, ਪੇਰੂ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੜ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਹੈ, ਪਰ ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਗਰੀਬੀ ਅਜੇ ਵੀ ਵੱਡੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ, ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੀਮਾ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਹੈ, ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਪਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਆਯਾਤ-ਨਿਰਯਾਤ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ, ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ ਮੱਧਮ ਪੱਧਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸੀਮਤ ਸਰੋਤਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪੇਰੂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਤਾ
ਪੇਰੂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਨਜ਼ਰੀਆ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੇਰੂ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮੁਲਕ ਹੈ ਜੋ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਖਾਸਕਰ ਲੰਗਰ, ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੇਰੂ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਮਿਲਣਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਸਮਝ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪੀਆਰ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਸਖਤ ਨੀਤੀਆਂ ਅਪਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਵਰਗੀਆਂ ਸਖਸ਼ੀਅਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸੌਖਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਫੈਲਾਅ
ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਫੈਲਾਅ ਬਹੁਤ ਸੀਮਤ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਚੂਆ ਅਤੇ ਆਈਮਾਰਾ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰਾ, ਖਾਸਕਰ ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ, ਸਪੈਨਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਸੌਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।
ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਬੀਬੀਆਂ, ਖਾਸਕਰ ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਲੰਗਰ ਦੀ ਸੇਵਾ, ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਮਾਜ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸ਼ਿਵਾ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਨੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ‘ਲੰਗਰ ਪੇਰੂ’ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚਲਾਇਆ ਹੈ। ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਜੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਉਜਵਲ ਹਨ। ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਨੀਂਹ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ, ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
