ਭੀਮਰਾਜ ਗਰਗ:
'ਸਿਨੇਮਾ', 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਚਮਤਕਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ 7 ਜੁਲਾਈ, 1896 ਨੂੰ ਵਾਟਸਨ ਹੋਟਲ, ਬੰਬੇ ਵਿਚ ਲੁਮੀਅਰ ਬ੍ਰਦਰਜ਼ ਵਲੋਂ 6 ਛੋਟੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਨਾਲ ਵਾਪਰਿਆ ।ਧੁੰਡੀਰਾਜ ਗੋਵਿੰਦ ਫਾਲਕੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੂਕ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ 'ਰਾਜਾ ਹਰੀਸ਼ਚੰਦਰ' (1913) ਬਣਾਈ ਸੀ ।ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ, ਪੰਨਾ ਲਾਲ ਘੋਸ਼ ਨੇ ਇਕ ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ 'ਜਾਅਲੀ ਕਰੰਸੀ' (1920) ਬਣਾਈ ਸੀ ।ਜੀ. ਕੇ. ਮਹਿਤਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੂਕ ਫ਼ਿਲਮ 'ਡਾਟਰਜ਼ ਆਫ ਟੂਡੇ' ਉਰਫ 'ਪ੍ਰੇਮ ਪਰੀਕਸ਼ਾ' (1928) ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚੱਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 5 ਜਨਵਰੀ, 1929 ਨੂੰ ਬੰਬਈ ਵਿਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ ।ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਰਾਏ ਨੇ 'ਦਿ ਲਾਈਟ ਆਫ਼ ਏਸ਼ੀਆ' ਉਰਫ਼ 'ਪ੍ਰੇਮ ਸੰਨਿਆਸ' (1925) ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਲਾਹੌਰ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਜੱਜ, ਜਸਟਿਸ ਮੋਤੀ ਸਾਗਰ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ ।ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਰ.ਐਲ. ਸ਼ੋਰੀ (ਕਿਸਮਤ ਕੇ ਹੇਰ ਫੇਰ-1929) ਅਤੇ ਏ.ਆਰ. ਕਾਰਦਾਰ (ਹੁਸਨ ਕਾ ਡਾਕੂ, ਸਰਫਰੋਸ਼, ਸਫਦਰ ਜੰਗ ਅਤੇ ਕਾਤਿਲ ਕਟਾਰ ਆਦਿ) ਨੇ ਵੀ ਫ਼ਿਲਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਉੱਦਮ ਕੀਤਾ ।
1931 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਟਾਕੀ (ਫ਼ਿਲਮ) ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਦੌੜ ਲੱਗ ਗਈ ਸੀ ।ਆਰ. ਐਲ. ਸ਼ੋਰੀ ਨੇ 2 ਸਤੰਬਰ, 1932 ਨੂੰ 'ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ' ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ | ਏ.ਆਰ. ਕਾਰਦਾਰ ਨੇ ਹੀਰ ਅਤੇ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਕਥਾ ਨੂੰ 'ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ' (1932) ਦੇ ਸਿਨੇਮੈਟਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵਿਚ ਢਾਲਿਆ ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦਿਤੀ ।
ਹੋਰ ਖੇਤਰੀ ਫ਼ਿਲਮ-ਸਾਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈ ਕੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਕੁਝ ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲਤਾ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਇਸ਼ਕ-ਏ-ਪੰਜਾਬ' ਉਰਫ਼ 'ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ' (1935) ਹਿੰਦਮਾਤਾ ਸਿਨੇਟੋਨ ਦੇ ਬੈਨਰ ਹੇਠ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ।ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਜੀ.ਆਰ. ਸੇਠੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ 29 ਮਾਰਚ, 1935 ਨੂੰ ਨਿਰੰਜਨ ਟਾਕੀਜ਼ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਕ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅਧਿਆਏ ਜੋੜਿਆ ਸੀ ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਸ੍ਰੀ ਸਿਕੰਦਰ ਹਯਾਤ ਖਾਨ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਕੇ.ਡੀ. ਮਹਿਰਾ ਦੀ ਬਲਾਕਬਸਟਰ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਸ਼ੀਲਾ' ਉਰਫ਼ 'ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੜੀ' (1936) ਨੂੰ ਕੋਰਿੰਥੀਅਨ ਸਿਨੇਮਾ, ਕਲਕੱਤਾ ਵਿਖੇ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ।ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀਰ ਸਿਆਲ, ਗੁਲ ਬਕਾਵਲੀ, ਸੱਸੀ ਪੁੰਨੂ, ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਂਵਾਲ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਅਤੇ ਯਮਲਾ ਜੱਟ ਵਰਗੀਆਂ ਜੁਬਲੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਸਿਲਵਰ ਸਕ੍ਰੀਨ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ | ਰੂਪ ਕੇ. ਸ਼ੋਰੀ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਮੰਗਤੀ' (1942) ਨੇ ਪਲੈਟੀਨਮ ਜੁਬਲੀ ਮਨਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਅਜੇ ਵੀ ਅਟੁੱਟ ਹੈ | ਇਹ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਿਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੇ ਪਿਆਰ, ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸਨ ।ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ/ਨਿ੍ਤ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਬਣ ਗਿਆ ।
ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ।ਸਟੂਡੀਓ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ, ਤਕਨੀਸ਼ੀਅਨਾਂ, ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪਰਵਾਸ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਇਕ ਭੂਤ ਫ਼ਿਲਮ-ਸਿਟੀ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ । 6 ਅਗਸਤ, 1948 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਚਮਨ' ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਹਿੱਟ ਹੋਈ । ਉਜੜੇ ਹੋਏ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ/ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਲੱਛੀ, ਛਈ, ਮਦਾਰੀ, ਪੋਸਤੀ, ਜੁਗਨੀ, ਕੌਡੇ ਸ਼ਾਹ, ਵਣਜਾਰਾ ਵਰਗੀਆਂ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਕਾਮੇਡੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਮੁੜ ਉਸਾਰਨ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ।ਭਾਖੜੀ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਵਾਲੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਦੌਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭੰਗੜਾ (1959) ਫ਼ਿਲਮ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿਚ ਭੰਗੜਾ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਇਕ ਨਵਾਂ ਰੁਝਾਨ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ।
ਚੌਧਰੀ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ, ਜੱਗਾ, ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕੰਢੇ ਅਤੇ ਸੱਸੀ ਪੁੰਨੂੰ (1965) ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਬਿਰਤਾਂਤ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ। ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ (1969), ਨੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਅਗਲੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਨਾਨਕ ਦੁਖੀਆ ਸਭ ਸੰਸਾਰ, ਦੁਖ ਭੰਜਨ ਤੇਰਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਮੰਦੇ ਤੇਰੇ ਬੰਦੇ ਆਦਿ ਲਈ ਸਟੇਜ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ।ਧਾਰਮਿਕ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਾਣ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਾਮੇਡੀਜ਼ ਨੇ ਹਾਸੇ-ਮਜ਼ਾਕ ਅਤੇ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ | ਕਣਕਾਂ ਦੇ ਓਹਲੇ, ਤੇਰੀ ਮੇਰੀ ਇਕ ਜਿੰਦੜੀ, ਦਾਜ, ਜਿੰਦੜੀ ਯਾਰ ਦੀ, ਸਰਪੰਚ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਮਲਟੀਸਟਾਰਰ ਫ਼ਿਲਮ 'ਪੁੱਟ ਜੱਟਾਂ ਦੇ' ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿਚ ਵੇਖੇ ਗਏ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੇ ਦਰਸ਼ਕ ਬਦਲਦੀਆਂ ਤਰਜੀਹਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਦੀ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ।
ਅਗਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਉਡੀਕਾਂ, ਮੁਗਲਾਨੀ ਬੇਗਮ, ਚੰਨ ਪਰਦੇਸੀ ਅਤੇ ਮੜ੍ਹੀ ਦਾ ਦੀਵਾ ਵਰਗੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਪਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿਚ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਉਭਾਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ।1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਜੱਟ ਜਿਊਣਾ ਮੋੜ, ਜੱਟ ਸੂਰਮੇ, ਅਣਖ ਜੱਟਾਂ ਦੀ, ਜੱਟ ਦਾ ਗੰਡਾਸਾ ਅਤੇ ਜੱਟ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਆਦਿ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿਚ ਜੱਟਵਾਦ, ਹਿੰਸਾ, ਬਦਲਾਖੋਰੀ ਅਤੇ ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ ਹਾਵੀ ਰਹੀ ।ਖੂਨ ਦੇ ਪਿਆਸੇ/ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ ਵਿਚ, ਯੋਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਗੁੱਗੂ ਗਿੱਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਿਤਾਰੇ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰੇ ।
ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਬੇਤਾਜ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਵੀਰੇਂਦਰ ਦੀ 'ਜੱਟ ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ' (1988) ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਮੰਦਭਾਗੀ ਹੱਤਿਆ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਲੱਗਿਆ ਸੀ ।ਫ਼ਿਲਮ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ।1999 ਵਿਚ ਮਨੋਜ ਪੁੰਜ ਦੀ 'ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਮੁਹੱਬਤ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ' ਅਤੇ ਜਸਪਾਲ ਭੱਟੀ ਦੀ 'ਮਹੌਲ ਠੀਕ ਹੈ' ਨਾਲ ਬਦਲਾਅ ਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਚੱਲਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ । ਪੁਨਰ-ਜਾਗਰਣ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਿਖ਼ਰੀ ਸਾਹਾਂ 'ਤੇ ਪਈ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਨੂੰ ਰੁਮਾਂਟਿਕਵਾਦ ਦੀ ਇਕ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ । ਜਿਵੇਂ 'ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ' (2002) ਅਤੇ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣ ਵਤਨਾਂ ਦਾ (2004) ਵਰਗੇ ਸਿਨੇਮੈਟਿਕ ਮਾਸਟਰਪੀਸਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਫਾਰਮ ਹਾਊਸਾਂ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸੁੱਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਭਰਪੂਰ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਮਕਾਲੀ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦੇ ਹੋਏ, ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ।ਜੱਟ ਐਂਡ ਜੂਲੀਅਟ (2012), ਅਨੁਰਾਗ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਬਿੰਦੂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ।ਇਸ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰਾਂ ਨੇ ਟਿਕਟ ਖਿੜਕੀ 'ਤੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਵਿਸਥਾਰਾਂ ਅਤੇ ਫਰੈਂਚਾਈਜ਼ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ । ਵੀ6 ਐਕਸਅਤੇ ਸੀ.ਜੀ.ਆਈ. ਦੇ ਨਾਲ 3ਡੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਪੀਰੀਅਡ-ਡਰਾਮਾ 'ਚਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ' (2014), ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਇਕ ਮੋਹਰੀ ਸੰਕਲਪ ਸੀ । 'ਕੈਰੀ ਆਨ ਜੱਟਾ 3' ਦੀ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਸਬ-ਟਾਈਟਲਸ ਦੇ ਨਾਲ ਸਪੇਨ ਸਮੇਤ 30 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜੇਤੂ ਰਿਲੀਜ਼, ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਖਿੱਚ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ।ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ-ਕੇਂਦਿ੍ਤ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਚੰਨੋ, ਗੇਲੋ, ਨਿਧੀ ਸਿੰਘ, ਗੁੱਡੀਆਂ ਪਟੋਲੇ, ਅੜ੍ਹਬ ਮੁਟਿਆਰਾਂ, ਅਫਸਰ ਅਤੇ ਸੌਂਕਣ ਸੌਂਕਣੇ ਆਦਿ ਨੇ ਵਪਾਰਕ ਸਫਲਤਾ ਅਤੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ।
ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਾਠਕ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼, ਬੰਬੂਕਾਟ, ਰੱਬ ਦਾ ਰੇਡੀਓ ਆਦਿ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤੀ ਜੀਵਨ ਢੰਗ ਲਈ ਇਕ ਪੁਰਾਣੀ ਯਾਦ ਅਤੇ ਤਰਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ । ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਮੇਲ ਕਰਾਦੇ ਰੱਬਾ, ਜਿਨ੍ਹੇ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਲੁਟਿਆ, ਪੰਜਾਬ 1984, ਅੰਬਰਸਰੀਆ, ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ, ਅਰਦਾਸ ਕਰਾਂ ਅਤੇ ਚਲ ਮੇਰਾ ਪੁੱਟ ਆਦਿ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਬਾਕਸ-ਆਫਿਸ 'ਤੇ ਧੁੰਮਾਂ ਪਾਈਆਂ ।ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੀਤ 'ਲੌਂਗ-ਲਾਚੀ' ਨੇ ਜਾਦੂਈ 1 ਬਿਲੀਅਨ ਵਿਊਜ਼ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲਿਆ ਹੈ ।
ਹੰਬਲ ਮੋਸ਼ਨ ਪਿਕਚਰਸ, ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਿੱਲ ਸਟੂਡੀਓਜ਼, ਰਿਦਮ ਬੁਆਏਜ਼ ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ, ਓਹਰੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਆਦਿ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਹਾਊਸਾਂ ਦਾ ਇਸ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਾਲੇ ਉਦਯੋਗ ਨਾਲ ਜੁੜਣਾ, ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਨਾਭਾ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋ-ਸਮਝਦਾਰ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਹੱਬ ਵਜੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ।ਕਈ ਨੌਜਵਾਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ 'ਦਿ੍ਸ਼ਟੀਕੋਣ' ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਚਾਲ ਨੂੰ ਢਾਲਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕੱਦ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ ।
ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਕਈ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਐਵਾਰਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ।ਚੌਧਰੀ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ (1962) ਪਹਿਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੱਗਾ, ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕੰਢੇ, ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ, ਚੰਨ ਪ੍ਰਦੇਸੀ, ਮੜ੍ਹੀ ਦਾ ਦੀਵਾ, ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਮੁਹੱਬਤ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਜੇਤੂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਵਾਰਡਜ਼ ਜਿੱਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਅਪ੍ਰਤੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ 'ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ-ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਵਾਰਿਸ' ਨੇ ਆਸਕਰ (ਆਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀ) ਵਿਚ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾਈ ਸੀ ।ਪੰਜਾਬੀ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਵ-ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੰਨ੍ਹੇ ਘੋੜੇ ਦਾ ਦਾਨ, ਚੌਥੀ ਕੂਟ ਅਤੇ ਨਾਬਰ ਨਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ।
ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਨੇ ਲੋਕ ਗਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰੂਪਾਂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਆਰੰਭ ਹੋ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮਕਾਲੀ ਖੋਜਾਂ ਤੱਕ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਦਿ੍ਸ਼ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਿਆ ਹੈ | ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਆਪਣੇ ਜੋਸ਼ੀਲੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ, ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ/ ਤਕਨੀਸ਼ੀਅਨਾਂ ਅਤੇ ਸਮਰਪਿਤ ਦਰਸ਼ਕ ਅਧਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦਾ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਰ ਸਾਲ 70 ਤੋਂ 80 ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਕੇ 400-450 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਨੱਬੇ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਜੀਵੰਤ 'ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ' ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ 'ਗਲੋਬਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ' ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ ਹੈ ।
