ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਭਾਈ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਬਾਰੇ ਗੁਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਪੰਥਕ ਹਲਚਲ

ਭਾਈ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਜੂਨ 2023 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਹੱਤਿਆ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦਰਾੜ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ  ਸੀ। ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਖੁਫ਼ੀਆ ਏਜੰਸੀ ਜੀ.ਸੀ.ਐੱਚ.ਕਿਊ. (ਗਵਰਨਮੈਂਟ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰਜ਼) ਨੇ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲਾਂ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਤੌਰ ੳੁੱਪਰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਕੇ ਕੈਨੇਡੀਆਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਥਿਤ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜੁਲਾਈ 2023 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਈ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਬਾਰੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਤਫ਼ਤੀਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਟਰਨਿੰਗ ਪੁਆਇੰਟ ਸਾਬਿਤ ਹੋਈ। ਬਲੂਮਬਰਗ ਓਰਿਜਨਲਜ਼ ਦੀ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ‘ਇਨਸਾਈਡ ਦਿ ਡੈੱਥਸ ਐਟ ਰੌਕਡ ਇੰਡੀਆਜ਼ ਰਿਲੇਸ਼ਨਜ਼ ਵਿਦ? ਦਿ ਵੈਸਟ’ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੁਫ਼ੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫ਼ਾਈਵ ਆਈਜ਼ ਗਠਜੋੜ (ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ) ਅਧੀਨ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਭਾਈ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖ ਵਿਚਾਰਕ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਸਮਰਥਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2020 ਵਿੱਚ ਖਾੜਕੂ ਐਲਾਨਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਸਰੀ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਨੇਡੀਆਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ’ਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਤਕਰਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖੁਫ਼ੀਆ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਏਜੰਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈਆਂ ਗੱਲਬਾਤਾਂ ਨੂੰ ਚੋਰੀ-ਚੋਰੀ ਸੁਣਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ – ਨਿੱਝਰ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਖੰਡਾ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਗੁਰਪਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂੰ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਨਿੱਝਰ ਨੂੰ ‘ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਖਤਮ’ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਫ਼ੋਨ ਕਾਲਾਂ 2023 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਹੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜੀ.ਸੀ.ਐੱਚ.ਕਿਊ. ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਬਿਨਾਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨਾ। ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਸੀ – ਨਿੱਝਰ (ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ), ਖੰਡਾ (ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ) ਅਤੇ ਪੰਨੂੰ (ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ)। ਭਾਈ ਖੰਡਾ ਦੀ ਬਲੱਡ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਨ ਜੂਨ 2023 ਵਿੱਚ ਬਰਮਿੰਘਮ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਆ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ੱਕੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਮੌਤ ਨਹੀਂ। ਜਦ ਕਿ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਤਲ ਦਸਿਆ ਸੀ। ਪੰਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਾਡੀਗਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਕੈਨੇਡੀਆਈ ਤਫ਼ਤੀਸ਼ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਗਲੋਬਲ ਨਿਊਜ਼ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਨਫ਼ਰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਏਜੰਸੀ ਜੀ.ਸੀ.ਐੱਚ.ਕਿਊ. ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਈ ਨਿੱਝਰ ਹੱਤਿਆ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਵੀ ਨਾਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਹਨ। ਕੈਨੇਡੀਆਈ ਖੁਫ਼ੀਆ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੈਰੀਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ।
ਭਾਈ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ 18 ਜੂਨ 2023 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੁਲਾਈ 2023 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਕੈਨੇਡੀਆਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੀ.ਐੱਮ. ਟਰੂਡੋ ਦੇ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ ਮੰਗੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਫ਼ਾਈਵ ਆਈਜ਼ ਗਠਜੋੜ ਅਧੀਨ ਹੋਈ, ਜੋ ਖੁਫ਼ੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈ। ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਏਜੰਟ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਵਿਚਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਿੱਝਰ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਤਫ਼ਤੀਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਖੋਜ ਸਾਬਿਤ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਏ ਸਨ। ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬਹੁਤ ਗੁਪਤ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਤੋਂ ਓਟਾਵਾ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਕੋਈ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਿਸਟਮ ਵਰਤਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ।
ਇਸ ਖੁਲਾਸੇ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਹਲਚਲ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਛਪਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਕਵਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਨਿਊਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸਥਾਰ ਵਾਲੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਾਇਰਟੈਪਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਨਿੱਝਰ ਹੱਤਿਆ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਅਤੇ ਇਹ ਫ਼ਾਈਵ ਆਈਜ਼ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਇਹ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ‘ਮਜਬੂਤ ਸਬੂਤ’ ਹਨ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵੀ ਕਨਫ਼ਰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।’ ਰਾਇਲ ਕੈਨੇਡੀਆਈ ਮਾਊਂਟਿਡ ਪੁਲਿਸ (ਆਰ.ਸੀ.ਐੱਮ.ਪੀ.) ਨੇ ਚਾਰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਲੌਰੈਂਸ ਬਿਸ਼ਨੋਈ ਗੈਂਗ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਨ। ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਾਉਣਾ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਧੋਖਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਫ਼ੈਡਰੇਸ਼ਨ ਯੂ.ਕੇ. ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਡੈਨ ਜਾਰਵਿਸ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ਕਿ ਜੁਲਾਈ 2023 ਦੀ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਐੱਮ.ਪੀਜ਼ ਨੇ ਭਾਈ ਖੰਡਾ ਦੀ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਖੰਡਾ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ‘ਰਹੱਸਮਈ’ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਡਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਨਿਊਜ਼ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਰਲਡ ਸਿੱਖ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਾਉਣਾ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਸਾਵਰੇਨਟੀ ਦਾ ਧੋਖਾ ਹੈ।’
ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਇਲਜ਼ਾਮਾਂ ਨੂੰ ‘ਬੇਬੁਨਿਆਦ’ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖੇਡ ਹੈ। ਪਰ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਨੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਖੁਫ਼ੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ‘ਸਟ੍ਰੌਂਗ ਐਵੀਡੈਂਸ’ ਹੈ।
ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸਿੱਖ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਲਈ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੋਕ ਚਿੰਤਤ ਹਨ ਕਿ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਨਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਖਰਾਬ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੱਗੇ ਤਫ਼ਤੀਸ਼ ਜਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਾਬਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਖੁਫ਼ੀਆ ਗਠਜੋੜ ਕਿਵੇਂ ਵਿਸ਼ਵ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।