ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਜ਼ੈੱਨ ਜ਼ੀ ਦਾ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ

ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਿਟੀ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਜ਼ੈੱਨ ਜੀ (ਜਨਰੇਸ਼ਨ ਜ਼ੀ) ਨਾਮਕ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਵੱਲੋਂ ਲੀਡ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਅਪਰਾਧ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਨਾਕਾਮੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੂਹਿਕ ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਉਰੂਆਪਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮੇਅਰ ਕਾਰਲੋਸ ਅਲਬੈਰਟੋ ਮੈਨਜ਼ੋ ਰੌਡਰੀਗੂਜ਼ ਦਾ ਕਤਲ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਡਰੱਗ ਮਾਫੀਆ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਦਿਵਸ (ਡੇ ਆਫ਼ ਦਿ ਡੈੱਡ) ਦੌਰਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੂਫ਼ਾਨ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਉੱਤਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਮੇਅਰ ਮੈਨਜ਼ੋ, ਜੋ 40 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ, ਡਰੱਗ ਮਾਫੀਆ ਵਿਰੁੱਧ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸਾਹਸੀ ਆਗੂ ਸਨ। ਉਹ ਉਰੂਆਪਨ ਵਿੱਚ ਮੇਅਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਰੱਗ ਮਾਫੀਆ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਇੱਕ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਨਵੰਬਰ 1, 2025 ਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਪੂਰਾ ਮੈਕਸੀਕੋ ਡੇ ਆਫ਼ ਦਿ ਡੈੱਡ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਮੈਨਜ਼ੋ ਨੂੰ ਇੱਕ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੌਰਾਨ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੇ ਫਾਇਰਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਕਤਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਹਮਲਾ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਨਾਕਾਮੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ।
ਇਸ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜ਼ੈੱਨ ਜ਼ੀ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੈਲੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਨੌਜਵਾਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 18 ਤੋਂ 25 ਸਾਲ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ, ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਇੰਨੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੈਮਾਨੇ ’ਤੇ ਨਹੀਂ ਉੱਤਰੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਅਪਰਾਧ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਨਾਕਾਮ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਡਰੱਗ ਮਾਫੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮਾਫੀਆ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਨਸ਼ੇ ਤਸਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਲੁੱਟ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵੀ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ੈੱਨ ਜ਼ੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਰੈਲੀ ਵਿੱਚ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਏ, ‘ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰੋ, ਨਿਆਂ ਦਿਓ!’ ਅਤੇ ‘ਮੋਰੇਨਾ ਬਾਹਰ!’ (ਸ਼ੀਨਬਾਮ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਨਾਮ)।
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਜ਼ੋਕਾਲੋ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਫੇਦ ਝੰਡੀਆਂ ਲਹਿਰਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕਾਉਬਵਾਇ ਹੈਟ ਪਹਿਨੇ। ਇਹ ਸਭ ਮੈਨਜ਼ੋ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸੀ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੌਜਵਾਨ ਸਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਵਾਲੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ, ਜੋ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ’ਤੇ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਨਾ ਦੇਣ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਏ।
ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀਨਬਾਮ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਦੱਖਣੀ-ਉਪਗੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ। ਸ਼ੀਨਬਾਮ, ਜੋ 2024 ਵਿੱਚ ਚੁਣੀ ਗਈ ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਹਨ, ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਆਨਲਾਈਨ ਮੁਹਿੰਮ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਅਕਾਊਂਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਚਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਮੋਰੇਨਾ ਦੀ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਅਪਰਾਧ ਨਾਲ ਨਿਪਟਣ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਸੈਨਿਕ ਕਾਰਵਾਈ ’ਤੇ। ਪਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕਾਰੀ ਇਸ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੇ ਡਰੱਗ ਮਾਫੀਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਵਿੱਚ ਜੀਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹਿੰਸਾ ਵੀ ਵਧ ਚੁਕੀ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੈਲੇਸ, ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਨਿਵਾਸ ਹੈ, ਦੇ ਬਾਹਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬੈਰੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਸੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਅਤੇ ਲਾਠੀਆਂ ਨਾਲ ਭੀੜ ਨੂੰ ਤਿੱਤਰ ਬਿਤਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ 120 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕਈ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧ ਵਧਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਰੱਗ ਮਾਫੀਆ ਕਾਰਨ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਮਾਫੀਆ ਨਾਲ ਮਿਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਤੀਨ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦਰੋਹ ਵਜੋਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਹਨ, ਪਰ ਜੇਨ ਜੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਵੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਨੌਜਵਾਨ ਟਿਕਟਾਕ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਵਰਗੀਆਂ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ’ਤੇ ਐਕਟਿਵ ਹਨ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਮੁੱਦਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਜਸਟਿਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ। ਪਰ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ੀਨਬਾਮ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਜੇਕਰ ਅਪਰਾਧ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਦੋਲਨ ਵਧੇਰੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ੁਲਮ ਵਧਣ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਹਨ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕਾਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਅਕਸਰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ’ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਨਜ਼ੋ ਦੇ ਕਤਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਵਾਲ ਉੱਠੇ ਹਨ। ਸ਼ੀਨਬਾਮ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਪਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚਿੰਤਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਾਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਦਰਸਾੳਂੁਦੇ ਹਨ। ਜ਼ੈੱਨ ਜ਼ੀ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੁਣਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਗੁੱਸਾ ਵਧੇਰੇ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।