ਖੇਡਾਂ ਬਾਰੇ ਸਾਲਸੀ ਅਦਾਲਤ (ਸੀ.ਏ.ਐੱਸ.) ਦੀ ਐਡਹਾਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਵੱਲੋਂ ਦਾਇਰ ਅਪੀਲ ’ਤੇ ਆਪਣਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਹੁਣ 16 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਤੀਂ 9:30 ਵਜੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਸੁਣਾਏਗੀ। ਵਿਨੇਸ਼ ਨੇ ਉਲੰਪਿਕ ਫਾਈਨਲਜ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਯੋਗ ਠਹਿਰਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨੂੰ ਸਾਲਸੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਵਿਨੇਸ਼ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਵਜ਼ਨ ਤੋਲਣ ਮੌਕੇ 100 ਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਵੱਧ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਦੇ 50 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਫ੍ਰੀਸਟਾਈਲ ਦੇ ਫਾਈਨਲ ਲਈ ਅਯੋਗ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਉਲੰਪਿਕ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, ‘‘ਸੀ.ਏ.ਐੱਸ. ਐਡਹਾਕ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨੇ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਬਨਾਮ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਵਰਲਡ ਰੈਸਲਿੰਗ ਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਉਲੰਪਿਕ ਕਮੇਟੀ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਲਸ ਡਾ. ਅਨਾਬੇਲ ਬੈਨੇਟ ਨੂੰ ਸੁਣਵਾਈ 16 ਅਗਸਤ 2024 ਸ਼ਾਮੀਂ 6 ਵਜੇ (ਪੈਰਿਸ ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਸਮਾਂ) ਤੱਕ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।’’ ਵਿਨੇਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅਪੀਲ ਵਿੱਚ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਊਬਾ ਦੀ ਪਹਿਲਵਾਨ ਵਾਈ. ਗੂਜ਼ਮੈਨ ਲੋਪੇਜ਼ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗ਼ਮਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਵਿਨੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਐਲਾਨੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਗੂਜ਼ਮੈਨ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਫਾਈਨਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਖੇਡਿਆ ਸੀ।
ਵਿਨੇਸ਼ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਲੋਕ ਦੁਖੀ
ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਕਾਰਨ ਉਲੰਪੀਅਨ ਖੇਡ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸੋਕੇ ਮਾਰੇ ਇਸ ਮੁਲਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਸੋਨ ਤਗ਼ਮਾ ਆਉਂਦਾ-ਆਉਂਦਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹਰਿਆਣੇ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਨਿਰਾਸ਼ ਹਨ। ਵਿਨੇਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਹੈਂਡਲ ਰਾਹੀਂ ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਖੇਡਾਂ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਵਿਨੇਸ਼ ਨੇ ਲਿਖਿਆ,
“ਮਾਂ, ਕੁਸ਼ਤੀ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਜਿੱਤ ਗਈ, ਪਰ ਮੈਂ ਹਾਰ ਗਈ।
ਮਾਫ ਕਰਨਾ, ਤੁਹਾਡਾ ਸੁਪਨਾ, ਮੇਰਾ ਹੌਂਸਲਾ, ਸਭ ਟੁੱਟ ਗਿਆ।
ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹੁਣ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਕਤ ਨਹੀਂ ਰਹੀ।
ਅਲਵਿਦਾ ਕੁਸ਼ਤੀ 2001-2024
ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਰਿਣੀ ਰਹਾਂਗੀ। ਮੁਆਫ਼ੀ।”
ਵਿਨੇਸ਼ ਪੈਰਿਸ ਉਲੰਪਿਕਸ ਵਿੱਚ ਅਜੇਤੂ ਰਹੀ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਮਾਣ ਨਾਲ ਚੁੱਕ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆਵੇਗੀ,ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਪਰਤੇਗੀ,ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚੇਗੀ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਸਨੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਵਿਨੇਸ਼ ਵਿਰੁੱਧ ਭਗਵੇਂਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਆਰਮੀ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉੱਪਰ ਸਰਗਰਮ :
ਭਗਵੇਂਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਟਰੋਲ ਆਰਮੀ ਵਿਨੇਸ਼ ਵਿਰੁੱਧ ਸਰਗਰਮ ਹੈ। ਹਰਿਆਣੇ ਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਟਰੋਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਫਰਤ ਭਰੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਫਿਰਕੂਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਕੌਮਾਂ ਬੈਕਵਰਡ, ਦਲਿਤ, ਕਿਰਤੀ ਜਮਾਤ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਖਿਡਾਰੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਗਾਲ ਬਣਾਕੇ ਜ਼ਲੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਮਾਮਲੇ ’ਤੇ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇਤਾ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਹੈ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ ਵਿਜੇਂਦਰ ਸਿੰਘ। ਉਸ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਬਦਬੂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਵਿਨੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਬਣਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕੀਤੇ ਪੈਰਿਸ ਉਲੰਪਿਕ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਖਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਕੀ ਵਾਪਰਿਆ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਨਾਲ
ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਇੱਕੋ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜਿੱਤ ਕੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਮੌਜੂਦਾ ਚੈਂਪੀਅਨ ਯੂਈ ਸੁਸਾਕੀ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਉਪਰੰਤ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਨੇਸ਼ ਨੂੰ ਪਲ ਦਾ ਵੀ ਆਰਾਮ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਸਟਾਫ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾਕੁਨ ਪਲ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਸਹੀ ਵਜ਼ਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਔਖੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਉਹ ਸੌਂ ਨਾ ਸਕੀ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਲੜਦੀ ਰਹੀ ਪਰ ਅਖ਼ੀਰ ਨੂੰ ਉਹ ਹਾਰ ਗਈ ।
ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ 53 ਕਿਲੋ ਵਰਗ ਦੀ ਖਿਡਾਰਨ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ 50 ਕਿਲੋ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਪਿਆ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ 53 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਹੇ ਪੰਘਾਲ ਨੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਕਰਾ ਲਿਆ ਸੀ,ਜਦ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ, ਸਾਕਸ਼ੀ ਮਲਿਕ, ਬਜਰੰਗ ਪੂਨੀਆ ਸਮੇਤ ਕਈ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਜੰਤਰ-ਮੰਤਰ ’ਤੇ ਹੜਤਾਲ ’ਤੇ ਬੈਠੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਾਰੇ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਭਾਰ ਵਰਗ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2-3 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਿਨੇਸ਼ ਦਾ ਭਾਰ ਵੀ 56-57 ਕਿਲੋ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਲਈ 50 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਉਸ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਚੁਣੌਤੀ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ 50 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੈਚ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਆਲੀਫਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਨੇ ਜਦੋਂ 6 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪੈਰਿਸ ਉਲੰਪਿਕ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਸਵੇਰੇ ਉਸਦਾ ਭਾਰ 49.9 ਕਿਲੋ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨੋਂ ਮੈਚ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ 7 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਫਾਈਨਲ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਖਿਡਾਰਨ ਸਾਰਾਹ ਐਨ ਹਿਲਡਰਬ੍ਰਾਂਡ ਨਾਲ ਸੋਨ ਤਗਮੇ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਪਰ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵਿਨੇਸ਼ 100 ਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਕਿਉਂ ਰਹੀ ? ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਰਹੱਸਮਈ ਸੁਆਲ ਹੈ।
ਟੀਮ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਮੈਡੀਕਲ ਡਾਕਟਰ ਦਿਨਸ਼ਾ ਪਾਰਦੀਵਾਲਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਵਿਨੇਸ਼ ਨੇ ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨੋਂ ਮੈਚ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਖਾਧਾ-ਪੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਭਾਰ 52.700 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਨਿਕਲਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਕੁੱਲ 2.8 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਟੀਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਡਾਈਟੀਸ਼ੀਅਨ ਕੋਲੋਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਲੰਪਿਕ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁੱਖ ਡਾਇਟੀਸ਼ੀਅਨ ਅਰਾਧਨਾ ਸ਼ਰਮਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਇੰਟਰਵਿਊਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਕੁਝ ਸਰਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਸੰਬੰਧ ਰਿਲਾਇੰਸ ਹਸਪਤਾਲ ਨਾਲ ਹੈ।
ਸੁਆਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਦਾ ਭਾਰ ਅਚਾਨਕ 3 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਕਿਵੇਂ ਵਧਿਆ? ਭਾਰਤੀ ਉਲੰਪਿਕ ਸੰਘ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਮੈਡੀਕਲ ਡਾਕਟਰ, ਡਾਕਟਰ, ਖੁਰਾਕ ਮਾਹਿਰ ਅਤੇ ਖਿਡਾਰੀ ਕੋਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲੋੜੀਂਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਉਹ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣ, ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਸਨ ਬਾਥ ਕਾਰਨ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ।
ਹਾਲਾਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਖਿਡਾਰੀ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਲੈਣ ਦਾ ਨਿਯਮ ਟੀਮ ਦੇ ਡਾਈਟੀਸ਼ੀਅਨ ਅਤੇ ਕੋਚ ਸਮੇਤ ਮੈਡੀਕਲ ਟੀਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵਿਨੇਸ਼ ਦਾ ਭਾਰ ਕਿਵੇਂ ਵਧਿਆ। ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ?
ਯਾਦ ਰਹੇ ਇਸ ਖਿਡਾਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਸੰਦੀਦਾ ਭਾਰ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਜਾਣਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਸਿਰਫ 50 ਕਿਲੋ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜ਼ਲੀਲ ਅਤੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਹਾਰ ਦੋਵਾਂ ’ਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕੁੜੀ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਬੂਟਾਂ ਹੇਠ ਕੁਚਲੇ ਹੋਏ ਝਟਕੇ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਕੁਸ਼ਤੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗੁੰਡਗਰਦ ਸ਼ੋਸ਼ਣਕਾਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਔਰਤ ਭਲਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਅੰਤ ਤੱਕ ਲੜਦੀ ਰਹੀ, ਉਸ ਕੋਲ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਸੀ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਲੜਾਈ ਮਿਸਾਲੀ ਸੀ। ਭਲਵਾਨੀ ਦਾ ਮੈਟ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਮੈਦਾਨ, ਵਿਨੇਸ਼ ਕਦੇ ਵੀ ਪਿਛਾਂਹ ਹਟਣਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਕੀ ਉਹ 12 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਭੁੱਖ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ, ਇਹ ਕਿੰਨਾ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲਾ ਸੁਆਲ ਹੈ? ਕੋਈ ਨਫ਼ਰਤ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਭਗਤ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਸੋਚ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇ ਭਗਵੀਂ ਵਟਸਐਪ ਨਫਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੱਦਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ,ਉਸਦਾ ਮਜਾਕ ਉਡਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸਵਾਲ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਸੰਘ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕੌਣ ਹੈ? ਕੀ ਮੌਜੂਦਾ ਰੈਸਲਿੰਗ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਉਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰੀ ਵਿਰੋਧ ਜਤਾਇਆ ਸੀ? ਇਸ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਤੱਥ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੋਸ਼ਨ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਸੰਜੇ ਸਿੰਘ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਬੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਆਗੂ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਕੁਸ਼ਤੀ ਸੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਬ੍ਰਿਜਭੂਸ਼ਣ ਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਹਾਅ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰਾ ਦਬਦਬਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਸਿੱਟਿਆਂ ਨਾਲ ਛਪ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਭੂਸ਼ਣ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਹੈਂਡਲ ’ਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਸਟੋਰੀ ਦਾ ਸਕਰੀਨਸ਼ਾਟ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ, “ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਜਾਣੋ ਕਿ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੋਗਾਟ ਦਾ ਭਾਰ ਕਿਵੇਂ ਵਧਿਆ?
ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕੁਝ ਓ.ਆਰ.ਐਸ. ਦਿੱਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਭਾਰ 52.7 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ 2.7 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ਪਈ! ਪਰ ਭਾਰ ਨਾ ਘਟਾ ਸਕੀ। ਇਸ ਪਿਛੇ ਵੱਡੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਹੈ?
ਵਿਨੇਸ਼ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਤਵੱਜੋ ਦੇਣ ਦੀ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਹੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਉਸ ਨੂੰ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸਮੁੱਚੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਹਰ ਪਰਤ ਫਰੋਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਕਰਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਹਾਰ ਪਿੱਛੇ ਕੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਬਣੀਆਂ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ, 6 ਵਾਰ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ ਅਤੇ ਉਲੰਪਿਕ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜੇਤੂ ਅਮਰੀਕੀ ਪਹਿਲਵਾਨ ਜਾਰਡਨ ਬਰੋਜ਼ ਦਾ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ’ਤੇ ਮਲ੍ਹਮ ਵਾਂਗ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਜੌਰਡਨ ਨੇ ਟਵਿਟਰ ’ਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਟਵੀਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਵਿਨੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਾਮੂਲੀ ਫਰਕ ਕਾਰਨ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਖਾਂਤਿਕ ਕਾਰਵਾਈ ਹੈ। ਜਾਰਡਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਅਥਲੀਟ ਲਈ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਗਮੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਡੱਬੀ
‘ਵਿਨੇਸ਼ ਸਾਡਾ ਸੋਨਾ ਹੈ’
* ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਫੋਗਾਟ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਭਲਵਾਨ ਵਿਨੇਸ਼ ਅਯੋਗ ਠਹਿਰਾਏ ਅਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਨਾਟਾ
* ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਦਲ ਦੇ ਕੋਚ, ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਸਟਾਫ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ
-ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਚਰਖੀ ਦਾਦਰੀ ਦੇ ਬਲਾਲੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਜਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਵਾਨ ਵਿਨੇਸ਼ ਫੋਗਾਟ ਪੈਰਿਸ ਉਲੰਪਿਕ ਤੋਂ ਅਯੋਗ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਚਾਚਾ ਸਾਬਕਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਸਿੰਘ ਫੋਗਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਏ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇਕਦਮ ਸੰਨਾਟਾ ਛਾ ਗਿਆ।
ਅਤੇ ਹੁਣ, ਉਸਦੇ (ਫੋਗਾਟ) ਨੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਈ ਹੈ।
ਬਲਾਲੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਂਗਵਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਨਿਆਸ ਦਾ ਐਲਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ੇਰਨੀ ਵਾਂਗ ਲੜੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਫੋਗਾਟ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਫੈਸਲਾ ਬਦਲਣ ਲਈ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗੇ। ”
ਵਿਨੇਸ਼ ਦਾ ਚਾਚਾ ਮਹਾਵੀਰ 24 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਲੰਪਿਕ ਤਮਗੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ”। ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਵਜੋਂ ਉਸਦਾ ਆਪਣਾ ਸੁਪਨਾ ਭਾਰਤ ਲਈ ਉਲੰਪਿਕ ਵਿੱਚ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਣਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਦਿੱਤੀ।
ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਵਾਪਸ ਆਵੇਗੀ, ਅਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਅਗਲੇ ਉਲੰਪਿਕ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਮਨਾਵਾਂਗੇ। ਅਸੀਂ ਸੋਨੇ ਦੇ ਮੈਡਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗੇ। ’
ਬਲਾਲੀ ਸਥਿਤ ਮਹਾਵੀਰ ਫੋਗਾਟ ਸਪੋਰਟਸ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਮੈਚ ਦੇਖਣ ਜਾਂ ਸਿਆਸੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਬੈਠੇ ਵਿਨੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਠਹਿਰਾਉਣ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਿੱਥੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਵਿਨੇਸ਼ ਦੇ ਭਾਰ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਦਲ ਦੇ ਕੋਚ, ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਸਟਾਫ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ।
ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੋਚ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਲਈ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, ”ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਜਾਂਚ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਨੇਸ਼ ਨੂੰ ਕੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦਾ ਭਾਰ ਵਧਿਆ।”
ਬਲਾਲੀ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ 35 ਸਾਲਾ ਰਾਹੁਲ ਸਾਂਗਵਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ”ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਇੱਕ ਪਲ ਲਈ ਜਿੱਤ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਵਿਨੇਸ਼ ਨੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਲੜੀਆਂ ਹਨ - ਸੜਕਾਂ ਤੋਂ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਤੱਕ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਹਾਂ। ਇਹ ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਫੋਗਾਟ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਅਤੇ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਲੜ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੈ, ਇਸੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਸਾਡੇ ਲਈ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵਿਨੇਸ਼ ਸਾਡਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਹੈ। ਉਹ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਡੀ ਸਚੀ ਸਾਖੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈਣਗੀਆਂ।’’
ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਅਤੇ ਕੰਬਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੰਨਾ ਹੀ ਕਹਿ ਸਕਿਆ: “ਮੇਰੀਆਂ ਧੀਆਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਉਹ ਅਗਲਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਲਿਆਵੇਗੀ।’’
ਇੱਕ ਹੋਰ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਅਸੀਂ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਇੰਨੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ।’
