105 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ (19 ਜੂਨ, 1920
ਨੂੰ) ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਸਟੇਟ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਨੇ ‘ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ: ਜਾਪਾਨੀ, ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ’ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਿਪੋਰਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਗਵਰਨਰ ਵਿਲੀਅਮ ਸਟੀਫ਼ਨਜ਼ ਦੁਆਰਾ 1919 ਵਿੱਚ ਐਲ ਸੈਂਟਰੋ ਦੇ ਅਸੈਂਬਲੀਮੈਨ ਜੇ. ਸਟੈਨਲੀ ਬ੍ਰਾਊਨ ਦੁਆਰਾ ਉਠਾਏ ਗਏ ‘ਹਿੰਦੂ ਸਵਾਲ’ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬ੍ਰਾਊਨ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ‘ਹਿੰਦੂ’ (20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈਆਂ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ) ਵਧੇਰੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੋਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਰਹੇ ਸਨ, ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੈਤਿਕ ਮਿਆਰ ਘੱਟ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਨਸਲੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਵਿਆਹ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ‘ਵਾਦੀ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ’ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫ਼ਲ ਰਹਿਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਲੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ। ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਨੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਗੋਰੇ ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਸੰਭਾਵੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਪਿੱਛੇ ਮਨੋਰਥ ਸੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਸਨੇ ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਤੀਬਰ ਅਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਸਟਾਕਟਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀ – ਜੋ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਫ਼ੈਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਲੋੜ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ ਹੋਏ, ਸਟਾਕਟਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੇ ਸਟੇਟ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਬ-ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਨਵੰਬਰ 1920 ਵਿੱਚ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ (ਗੁਰਪੁਰਬ) ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ, ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੇ ਸੱਤ ਮੈਂਬਰੀ ਵਕਾਲਤ ਕਮੇਟੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸੰਤ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ, ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ, ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ, ਧਰਮ ਸਿੰਘ, ਲਹਿਣਾ ਸਿੰਘ, ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪਰਦਮਨ ਸਿੰਘ ਸਨ।
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲਾਮਬੰਦੀ ਦਾ ਇਹ ਕੰਮ ਕੋਈ ਇਕੱਲਾ ਪਲ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਵਕਾਲਤ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਵਜੋਂ, ਸਗੋਂ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸੰਗਠਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਨਸਲੀ ਵਿਤਕਰੇ ਨਾਲ ਲੜਨ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਸਟਾਕਟਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੇ ਨਵੇਂ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ, ਰਿਹਾਇਸ਼, ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਨ ਜੋ ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਨਸਲਵਾਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
1922 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਸਟੇਟ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੋਧੀ ਹੋਈ ਰਿਪੋਰਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਸਟਾਕਟਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ – ‘ਇਸ ਵਾਰ ਪ੍ਰਦਮਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਤੱਟ ਦੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਆਂ ਦੇ ਨਸਲੀ-ਵਿਰੋਧੀ ਐਪੀਟੋਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ।’ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਭਾਸ਼ਣ ’ਤੇ ਹਾਵੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਵਿਰੋਧੀ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣਾ ਸੀ, ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਬਚਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਅਕਸਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਤੱਟ ’ਤੇ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।
20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਅੱਜ ਤੱਕ, ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਪਰਵਾਸੀ ਨਿਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਰਹੇ ਹਨ। 1920 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਜਵਾਬ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਰਵਾਸੀ ਵਕਾਲਤ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਨਵੀਂ ਨਹੀਂ ਹੈ – ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪਰਵਾਸੀ ਨਿਆਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਲਹਿਰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਲਹਿਰ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਲਹਿਰ ਹਾਂ।
ਤੇਜਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਜੈਕਾਰਾ ਫ਼ਾਉਂਡੇਸ਼ਨ
