
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਿਪੋਰਟ
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਪਰਾਧ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਊਰੋ (ਐੱਨ.ਸੀ.ਆਰ.ਬੀ.) ਨੇ ਅਜੇ ਤੱਕ 2024 ਵਾਲੀ ਪੂਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਕਤੂਬਰ 2025 ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਪਰ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, 2024 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਣਖਾਂ ਕਾਰਨ ਕਤਲ ਸਬੰਧੀ ਮਾਮਲੇ ਵਧੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। 2023 ਵਿੱਚ 38 ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਝਾਰਖੰਡ (9), ਹਰਿਆਣਾ (6), ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (5-5) ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸਨ। 2024 ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਰਾਜ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਗੋਤਰ, ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਪਰ ਜਾਨ ਲਈਆਂ । ਐੱਨ.ਜੀ.ਓਜ਼ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਸਲ ਅੰਕੜਾ ਰਿਪੋਰਟ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਮਾਮਲੇ ਲੁਕਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋਏ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ’ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਅਣਖ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਹਿੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹੇਠਾਂ 2024 ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਵੀਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਅੰਕੜੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਝਾਰਖੰਡ: ਵਧਦੇ ਗੋਤਰੀ ਤਣਾਅ ਤੇ ਹਿੰਸਾ
2023 ਵਿੱਚ 9 ਮਾਮਲੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਰਿਹਾ ਝਾਰਖੰਡ । 2024 ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਨਰ ਕਿਲਿੰਗਾਂ ਨੇ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ। ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵਧੀ ਹੈ, ਪਰ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਸਮਾਜ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ। ਐੱਨਜੀਓ ‘ਐਵੀਡੈਂਸ’ ਅਨੁਸਾਰ, 2024 ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 7-8 ਮਾਮਲੇ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਟ੍ਰਾਈਬਲ ਅਤੇ ਨੀਚੀ ਜਾਤੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਨ।
ਜਨਵਰੀ ਦੌਰਾਨ ਰਾਂਚੀ ਨੇੜੇ ਇੱਕ 22 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਕਰਕੇ ਜੀਉਂਦਿਆਂ ਜਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਤਿੰਨ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਗਿਰੀਡੀਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਗੋਤਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਕੇ ਵਿਆਹ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਇਸ ਝਾਰਖੰਡ ਨੂੰ ਅਨਰ ਕਿਲਿੰਗਾਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ।
ਹਰਿਆਣਾ: ਖਾਪ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦਾ ਜਾਰੀ ਰਾਜ
ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ 2023 ਵਿੱਚ 6 ਮਾਮਲੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2024 ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 5 ਵੱਡੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਪ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਖਾਪ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਅੱਜ ਵੀ ਗੋਤਰੀ ਵਿਆਹਾਂ ਤੇ ਜਾਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਕੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਹਿਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੀਨਾ (28) ਅਤੇ ਤੇਜਬੀਰ (29) ਨੂੰ ਜਾਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਕਰਕੇ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੀਨਾ ਦੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਨੇ ਖਾਪ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਇਹ ਕਰਾਈਮ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਰੋਹਤਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 20 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਮਾਰ ਕੇ ਜਲਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਦਲਿਤ ਗੋਤਰ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਐੱਲ.ਡਬਲਯੂ.ਐੱਸ. (ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਵੁਮੈਨਜ਼ ਐੱਸੋਸੀਏਸ਼ਨ) ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਪ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ 2018 ਵਾਲੇ ਹੁਕਮ ਅਜੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੇ।
ਪੰਜਾਬ: ਗੋਤਰ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 2023 ਵਿੱਚ 5 ਮਾਮਲੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2024 ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 4 ਮਾਮਲੇ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋਏ, ਜੋ ਕਿ ਗੋਤਰੀ ਵਿਆਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਅਨੁਸਾਰ, 2011 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਮਲੇ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਮਈ ਵਿੱਚ ਬਰਨਾਲਾ ਵਿੱਚ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ (25) ਅਤੇ ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ (30) ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕੋ ਗੋਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਫਾਇਰਿੰਗ’ ਕਹਿ ਕੇ ਲੁਕਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਨੇ ਆਨਰ ਕਿਲਿੰਗ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਇੰਟਰ-ਫੇਥ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚਕਾਰ ਟਾਕਰੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਨਰ ਕਿਲਿੰਗਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਹੈ, ਜੋ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: ਪੱਛਮੀ ਯੂਪੀ ਅਤੇ ਦਿਹਾਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 2023 ਵਿੱਚ 4 ਮਾਮਲੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2024 ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਯੂਪੀ ਵਿੱਚ 6 ਤੋਂ ਵੱਧ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਮਈ ਵਿੱਚ ਸੀਤਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਤੀਜੀ ਨੂੰ ਭੱਜਣ ਕਰਕੇ ਗਲਾ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਐੱਸਸੀ ਐੱਸਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ਵਧੇ ਹਨ।
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਮੋਰੇਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਰਾਧੇਸ਼ਿਆਮ ਤੋਮਰ (21) ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਾਨੀ ਤੋਮਰ (18) ਨੂੰ ਚੰਬਲ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸੁਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਜੋੜਾ ਵੱਖਰੇ ਗੋਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਐੱਨ.ਸੀ.ਆਰ.ਬੀ. ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹਨਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ 58% ਮਾਮਲੇ ਵਾਪਰੇ ਹਨ ਅਤੇ 2024 ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਕੁੱਲ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਅੰਕੜੇ ਅਤੇ ਰੁਝਾਨ
2024 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 30-35 ਮਾਮਲੇ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ 2023 ਦੇ 38 ਨਾਲੋਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਘੱਟ ਹਨ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵਧੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਵਧੀ ਹੈ। ਝਾੜਖੰਡ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਅੱਗੇ ਰਹੇ, ਜਦਕਿ ਪੰਜਾਬ, ਯੂ.ਪੀ. ਅਤੇ ਐੱਮ.ਪੀ. ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅਪਰਾਧਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਾਪ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਐੱਨ.ਸੀ.ਆਰ.ਬੀ. ਅਤੇ ਐੱਮਨੈਸਟੀ ਨੇ ਸੁਝਾਇਆ ਕਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਓ, ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਨਿਰਪੱਖ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਓ। ਆਰਥਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕਰੋ। ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਨੂੰ ਚੇਤਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਬਦਲਾਅ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।