ਅੱਜ ਦਾ ਯੁੱਗ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਯੁੱਗ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰੇਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹੁੰਚ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ, ਰੋਬੋਟਿਕਸ,ਆਟੋਮੇਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਡਿਜਿਟਲ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਦੈਨੀਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਵਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਬੋਟ ਦੌਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਰਜਰੀਆਂ, ਆਨਲਾਈਨ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਵਿੱਚ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਡਿਲਿਵਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਅਤੇ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ੀਨੀ ਉਤਪਾਦਨ ਨੇ ਕੰਮ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਆਮ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਸਾਨ ਹੋਈ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਆਜਕਲ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਧਾਈ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਇਹ ਆਮ ਮਨੁੱਖੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਤੇ ਵੀ ਗਹਿਰੀ ਛਾਪ ਛੱਡ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਜਦੋਂ ਚੈਟਬੋਟ ਅਤੇ ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ-ਅਧਾਰਤ ਉਪਕਰਣ ਗਾਹਕ ਸੇਵਾ (customer service) ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਟੈਸਲਾ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਟੋਨਾਮਸ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਤਕਨੀਕ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਡਰਾਈਵਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਘਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਆਨਲਾਈਨ ਕੰਮਕਾਜ ਵਧਣ ਨਾਲ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਕੰਮਕਾਜੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਅਲੱਗਾਵ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ, ਲੋਕ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲ-ਜੁਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ, ਪਰ ਹੁਣ ਸਭ ਕੁਝ ਡਿਜਿਟਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸੰਬੰਧ ਅਤੇ ਇਨਸਾਨੀ ਏਹਸਾਸ ਘਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਘਾਟ, ਆਰਥਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ, ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਉਦਾਹਰਨ ਲੈਈਏ - ਜਦੋਂ ਆਨਲਾਈਨ ਕਮਿਊਨਿਕੇਸ਼ਨ ਵਧਿਆ, ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਨਾ ਸੰਬੰਧ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਪਰਸਨਲ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਹੀ ਸੰਪਰਕ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਹਾਵੀ ਹੋਣ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਇਹ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਉਪਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਪਰ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਜਿਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਸਮਵੈਦਨਸ਼ੀਲਤਾ, ਅਤੇ ਨੇਕ-ਦਿਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਾ ਕਰੇ। ਜੇਕਰ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬੇਹਤਰੀਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਣ, ਨਾ ਕਿ ਇਨਸਾਨੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ, ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਿਵੇਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਨਸਾਨੀਤਾ ਦੀ ਚਮਕ ਕਾਇਮ ਰਹੇ।
ਤਕਦੀਰ ਸਿੰਘ
