ਨਿਊਜ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ, ਜਿਥੇ ਕਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦਾ ਚਾਅ ਸੱਤਵੇਂ ਅਸਮਾਨ ’ਤੇ ਸੀ, ਹੁਣ ਉਸ ਦੀ ਹਵਾ ਨਿਕਲਦੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਸਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ, ਜਿਹੜੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਦੇ ਬੂਹਿਆਂ ’ਤੇ ਲੰਬੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਲਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਉਹ ਸਵੈ ਰੁਜਗਾਰ ਜਾ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜਾਬਾਂ ਵੱਲ ਆਪਣੇ ਵਤਨ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਲਗੇ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਜੂਨ 2025 ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਿਰਫ 1,978 ਪਾਸਪੋਰਟ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਆਈਆਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 2,906 ਸੀ। ਇਹ ਗਿਰਾਵਟ ਸਿਰਫ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਈ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਵੀ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦਾ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਕਿਉਂ ਠੰਡਾ ਪਿਆ?
ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ਵੀਜ਼ਾ ਨਿਯਮ ਸਖ਼ਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਨੇ। ਵੀਜ਼ਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜਟਿਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸ ਜਾਂ ਵਰਕ ਪਰਮਿਟ ਲਈ ਨਵੇਂ ਮਾਪਦੰਡ ਲਾਗੂ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ’ਤੇ ਜਿਵੇਂ ਪੱਕਾ ਬਰੇਕ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਮਾਰ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਚਾਅ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਜਿਥੇ ਕਦੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਸੀ, ਹੁਣ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬੱਧੀ ਨੌਕਰੀ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਨੇ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੇ ਘੇਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਕਈ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਕਰ ਚੁਕੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵਤਨ ਵੱਲ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ?
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੱਸ ਰਹੀ ਹੈ। ‘ਆਪ’ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਰੁਕਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2022 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਵਤਨ ਵਾਪਸੀ’ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਸਥਾਨਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਬਦਲਿਆ। ਪਰ ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚਾਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜਾਬਾਂ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਡੈਮੋਗਰਾਫੀ ਬਦਲਣ ਦਾ ਯਤਨ ਹੈ।
ਕਿੰਨੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਾਪਸ ਆਏ?
ਕੈਨੇਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਹੀ ਅੰਕੜੇ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਫਤਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਏ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 20-25% ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਕਈ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਤਨ ਵਾਪਸੀ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਸਥਿਤੀ ਅਜੇ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਖਾਵੀਂ ਨਹੀਂ। ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੂਬਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਖੇਤੀ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਥਿਤੀ, ਜੋ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਨੇ ਵਪਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਪਾਰ ਲਈ ਵਾਘਾ ਤੇ ਹੁਸੈਨੀਵਾਲਾ ਬਾਰਡਰ ਖੁਲਵਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕੀ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਈ ਸਕੀਮਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਮੁਦਰਾ ਯੋਜਨਾ, ਸਟਾਰਟਅਪ ਪੰਜਾਬ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਘਰ-ਘਰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮਿਸ਼ਨ। ਇਹ ਸਕੀਮਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਪਰ, ਆਰਥਿਕ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਸੀਮਤ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਪੋਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁਦਰਾ ਯੋਜਨਾ ਅਧੀਨ ਛੋਟੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਸਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਮਿਲੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਈ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਘਰ-ਘਰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੇਲਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ, 2019 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ 2.10 ਲੱਖ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ 1 ਲੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਟਾਰਟਅਪ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਨਵੇਂ ਉੱਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਿਵੇਂ ਸਬਸਿਡੀ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ।
ਪਰ, ਇਹਨਾਂ ਸਕੀਮਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਸੀਮਤ ਰਿਹਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਵਪਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਆਈਆਂ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਕੀਮਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਜਿਹੜੇ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਦਿੰਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ੇ ਜਾਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਿਲਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਨੌਜਵਾਨ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ।
ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ?
ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਹੁਣ ਵਕਤ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਨਾਲ ਸੋਚਣ। ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਨੇ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਵਧਾਏ ਜਾਣ। ਮਾਹਿਰ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਜਿਹੜੇ ਸਥਾਨਕ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ:
ਖੇਤੀ-ਆਧਾਰਿਤ ਸਟਾਰਟਅਪ: ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ, ਮਸ਼ਰੂਮ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਕੇ ਨੇ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਅਜੇ ਵੀ ਸੋਨਾ ਉਗਲ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੇ ਸਹੀ ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।
ਈ-ਕਾਮਰਸ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ: ਆਨਲਾਈਨ ਵਪਾਰ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਵੇਚਣ ਦੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਨੌਜਵਾਨ ਚੰਗੀ ਕਮਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਨੇ।
ਸਕਿੱਲ-ਆਧਾਰਿਤ ਕਾਰੋਬਾਰ: ਮੋਬਾਈਲ ਰਿਪੇਅਰ, ਗਰਾਫਿਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਵੈਬ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਵਰਗੇ ਹੁਨਰ ਸਿੱਖ ਕੇ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਫੂਡ ਅਤੇ ਹੋਸਪਿਟੈਲਿਟੀ: ਫੂਡ ਵੈਨ, ਕੈਫੇ, ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਪੰਜਾਬੀ ਖਾਣਿਆਂ ਦੀ ਡਿਲੀਵਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਨੇ।
ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਮੁਦਰਾ ਲੋਨ, ਸਟੈਂਡ-ਅਪ ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸਟਾਰਟਅਪ ਸਕੀਮਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਕੇ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਨੇ।
ਪਰਵਾਸ ਦਾ ਡੈਮੋਗਰਾਫੀ ’ਤੇ ਅਸਰ
ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੀ ਹੋੜ ਨੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਡੈਮੋਗਰਾਫੀ ’ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪਾਇਆ। 2014 ਤੋਂ 2025 ਤੱਕ, 95.41 ਲੱਖ ਪਾਸਪੋਰਟ ਬਣੇ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਤੀਜਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ਮਰਦ ਜਨਸੰਖਿਆ ਘਟੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਪਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਵਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਖੇਤੀ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਵੱਲ ਧੱਕਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਡੈਮੋਗਰਾਫੀ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ, ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਆਸ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਠੋਸ ਉਪਰਾਲੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ।
ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲ ਰੁਝਾਨ ਦੀ ਅਸਲ ਸਥਿਤੀ ਕੀ ਹੈ?
ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦਾ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਘਟਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਕੁਝ ਮੁਲਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਸੰਦ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁਝਾਨ ਕੈਨੇਡਾ ਵੱਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਵੱਡਾ ਹੈ, ਸਟੱਡੀ ਵੀਜ਼ਾ ਮਿਲਣਾ ਅਸਾਨ ਰਿਹਾ ਹੈ (ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਨਿਯਮ ਸਖ਼ਤ ਹੋਏ ਨੇ) ਅਤੇ ਪੀ.ਆਰ. (ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸ) ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ’ਤੇ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜੀਵਨ, ਵਧੀਆ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਿਆਰ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚਿਆ। ਯੂ.ਕੇ. (ਇੰਗਲੈਂਡ) ਵੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਕਰਕੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲ ਵੀ ਰੁਝਾਨ ਹੈ, ਪਰ ਸਖ਼ਤ ਵੀਜ਼ਾ ਨਿਯਮਾਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹੈ।
ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਦੁਬਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾੜੀ ਮੁਲਕ (ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਕਤਰ) ਵੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਰਹੇ ਨੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤੁਰੰਤ ਨੌਕਰੀਆਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ 2021-23 ਦੀ ਸਟੱਡੀ ਮੁਤਾਬਕ, 42% ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਈਗ੍ਰੈਂਟਸ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ, 16% ਨੇ ਦੁਬਈ ਅਤੇ 10% ਨੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਹੈ।
ਪਰ, ਸਖ਼ਤ ਵੀਜ਼ਾ ਨਿਯਮਾਂ, ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਕਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਹੁਣ ਸਥਾਨਕ ਮੌਕਿਆਂ ਵੱਲ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਰਹੇ ਨੇ।
ਜਪਾਨ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਮੌਕੇ
ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਘਟਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਜਪਾਨ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਕੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਜਪਾਨ ਸਰਕਾਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸਖਤੀ ਵਰਤਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਪਰ, ਜਪਾਨ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਆਈਟੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਕੇ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। 2023 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ 2,048,675 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਾਮੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 677 ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਤੋਂ ਸਨ, ਜੋ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ।
ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ: ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ, ਆਈ.ਟੀ., ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਮੌਕੇ ਹਨ। ਜਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ (ਜੇ.ਐਲ.ਪੀ.ਟੀ.ਐਨ.2 ਜਾਂ ਐਨ1 ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਟੈਕਨੀਕਲ ਇੰਟਰਨ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ : ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਖੇਤੀ, ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਜਪਾਨੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਟੀਮ ਵਰਕ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ (12 ਘੰਟੇ ਤੱਕ) ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਵੀਜ਼ਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਖ਼ਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸ ਮਿਲਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ।
ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਮੌਕੇ
ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ, ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਪੁਲਿਸ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਵਪਾਰੀ, ਮਕੈਨਿਕ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ 738 ਜਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ 313 ਜਪਾਨੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਨੌਕਰੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਮੌਕੇ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇ ਉਹ ਜਪਾਨੀ ਸਿੱਖ ਲੈਣ।
ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ: ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤ, ਆਈ.ਟੀ., ਵਪਾਰ, ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਕੇ ਹਨ। ਜਪਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਵੀਜ਼ਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸਖ਼ਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜਪਾਨੀ ਜਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਚੰਗੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
