ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਨਵੀਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਨਿਝਰ ਕਤਲ ਵਿਵਾਦ ਕਾਰਨ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਠੰਢੇ ਪਏ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹੁਣ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਟੜੀ ਤੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਸੀਨੀਅਰ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਦਿਨੇਸ਼ ਕੇ. ਪਟਨਾਇਕ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਕੂਟਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਲਡ ਟਰੰਪ ਵੱਲੋਂ ਲਾਏ ਗਏ ਭਾਰੀ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਰਤ-ਕੈਨੇਡਾ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚਕਾਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਨੀਵੇਂ ਪੱਧਰ ਤੇ ਆ ਗਏ ਸਨ। 2023 ਵਿੱਚ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਨੇਤਾ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਤੇ ਇਸ ਕਤਲ ਦਾੜਸ਼ੱਕ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਵੀਜ਼ਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਨਾਲ ਵਪਾਰ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀਜ਼ੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਲੱਗਾ। ਪਰ 2025 ਵਿੱਚ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਦਲੀਆਂ। ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਹੀ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। 28 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਦਿਨੇਸ਼ ਕੇ. ਪਟਨਾਇਕ ਨੂੰ ਓਟਾਵਾ ਭੇਜਿਆ, ਜੋ 1990 ਬੈਚ ਦੇ ਆਈਐੱਫਐੱਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਨ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਦੂਤ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੀਜਿੰਗ, ਢਾਕਾ ਅਤੇ ਵਿਏਨਾ ਵਰਗੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਜਰਬਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਕੂਟਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਭੇਜਿਆ, ਜੋ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹ ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ ਪਿਛਲੇ 10 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਖਾਲੀ ਪਏ ਅਹੁਦਿਆਂ ਨੂੰ ਭਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਰਾਇਟਰਜ਼ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਇਹ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਸੁਧਾਰਕ ਗੱਲ ਹੈ। ਬਾਈਲੈਟਰਲ ਵਪਾਰ ਵੀ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ – 2025 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ 5.48 ਬਿਲੀਅਨ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਪਾਰ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸੁਧਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਮਸਲੇ ਬਾਰੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਬਾਕੀ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਆਪਣੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚਿੰਤਤ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹ ਨਵੀਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਡਿਪਲੋਮੈਸੀ ਲਈ ਚੰਗੀ ਹੈ। (
ਅਮਰੀਕੀ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ ਕਾਰਨ?
ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੇ 50 ਫੀਸਦੀ ਟੈਰਿਫ ਲਾ ਦਿੱਤੇ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਟੈਰਿਫ ਭਾਰਤੀ ਨਿਰਯਾਤ ਦੇ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਲੱਗੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਗਾਰਡੀਅਨ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਇਹ ਟੈਰਿਫ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀ ਮੰਡੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ-ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵੀ ਟਰੰਪ ਦੇ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਂਝੇ ਖਤਰੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਹੁਣ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਤੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਅਮਰੀਕੀ ਮੰਡੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਹ ਟੈਰਿਫ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਾਉਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਅਮਰੀਕੀ ਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫਾਈਨੈਂਸ਼ੀਅਲ ਪੋਸਟ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀ ਟੈਰਿਫਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਅਮਰੀਕੀ ਟੈਰਿਫਾਂ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਭਾਰਤ-ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਬੰਧ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਯਤਨ
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਸਬੰਧ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਕਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਜੂਨ 2025 ਵਿੱਚ ਜੀ7 ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਾਰਕ ਕਾਰਨੀ ਨੇ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਰੀਸੈੱਟ ਕਰਨ ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਜਤਾਈ। ਬਲੂਮਬਰਗ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਮੌਕਾ ਦੱਸਿਆ। ਟਰੂਡੋ ਦੇ ਅਹੁਦਾ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਰਨੀ ਨੇ ਨੀਤੀ ਬਦਲੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਵਧਾਈ ਸੀ। ਮਈ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਅਨੀਤਾ ਆਨੰਦ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਫੋਨ ਕਾਲ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਸੀ। ਡੀਡਬਲਿਊ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਟਰੂਡੋ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਧਾਰ ਵਜੋਂ ਵੇਖਿਆ। ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਸੀ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਆਰਥਿਕ ਲਾਭ ਲਈ ਹੈ। ਏਸ਼ੀਆ ਪੈਸੀਫਿਕ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਇਕਨੋਮਿਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ 2025 ਨੂੰ ਰਿਕਵਰੀ ਦਾ ਸਾਲ ਕਿਹਾ। ਮਾਹਿਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਟੈਰਿਫਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਸਲੇ ਹੱਲ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ।
